پایان نامه بررسی روشهای مختلف آبیاری بر روی برخی صفات مرفولوژیك و فیزیولوژیك برنج

مقدمه:

برنج به عنوان غذای اصلی حدود نیمی از جمعیت جهان به شمار می‎آید و به همین دلیل این محصول یكی از مهمترین منابع اصلی تأمین كننده نیاز غذایی جهان است (56،71). طبق آمار فائو مصرف سرانه برنج در كشورهای مختلف بین 2/4 تا 1/102 كیلوگرم متغیر است و معمولاً كشورهای عمده تولید كننده برنج مصرف كنندگان عمده نیز هستند و تا حدی بین تولید و مصرف آنها موازنه وجود دارد. ولی در كشور ما متأسفانه این توازن برقرار نیست و ایران به عنوان یازدهمین كشور تولید كننده برنج، سومین وارد كننده در جهان است (11). برنج در كشور ما بعد از گندم دومین كالای مصرفی از نظر مقدار و تنها غله‎ای است كه منحصراً برای تغذیه انسان كشت می‎شود و در حدود نصف جیره غذائی 1/6 میلیارد نفری از جمعیت دنیا را تشكیل می‎دهد (11) و در بخش عظیمی از قارة آسیا تأمین كننده بیش از 80% كالری و 75% پروتئین مصرفی مردم است. در كشور ما نیز به طور متوسط، روزانه 14% نیاز به انرژی از طریق برنج تأمین می‎شود (11). این گیاه در بین گیاهان عمده زراعی دارای خصوصیات منحصر به فردی از نظر مصرف آب است (رشد در شرایط غرقابی، غیرغرقابی و دیم). آب اولین و اساسی‎ترین عامل محدود كننده تولید محصولات كشاورزی است. كمبود آب كه به بحران قرن حاضر موسوم شده است باعث گردید دانشمندان و محققان تلاش‎های وسیعی را در جهت یافتن راه حل‎های مناسب برای افزایش توان تولید واحد آب مصرفی آغاز نمایند.

با توجه به محدودیت منابع آبی در كشورمان، افزایش جمعیت، نیاز روزان كشور به امنیت غذایی و پایین بودن راندمان آبیاری در مزارع، ضروری است كه برنامه‎ریزی دقیقی برای استفاده بهینه از منابع موجود صورت گیرد. در این راستا هرگونه تلاش در بخش كشاورزی به عنوان بزرگترین مصرف كننده آب و بخصوص برنج به عنوان پرمصرف‎ترین گیاه و رایج‎ترین كشت در شمال كشور كه 80 تا 85% سطح زیر كشت برنج كشور را تشكیل می‎دهد قابل توجه و تقدیر است.

بنابراین در كشور ما باید تولید به ازای هر واحد آب مصرفی جایگزین تولید در واحد سطح ملاك ارزیابی‎ها قرار گیرد. در حال حاضر به ازای هر متر مكعب آب مصرفی در بخش كشاورزی معادل 7/0 كیلوگرم محصول تولید می‎شود كه این رقم در كشورهای پیشرفته حدود 2 كیلوگرم است (18). برای رسیدن به این ركورد، كاراترین راه‎حل، افزایش بازده آبیاری و بهینه‎سازی مصرف آب می‎باشد.

مدیریت آبیاری به عملیات اجرایی در یك پروژه تحت بهره‎برداری گفته می‎شود كه منتج به سود بیشتر كشاورزی گردد. این بررسی با تنظیم برنامه آبیاری جهت حصول عملكرد مناسب بر روی ارقام محلی (حسنی، بیتام) صورت گرفته است. ارقام محلی علی‎رغم عملكرد كم، به دلیل سازگاری با شرایط اقلیمی منطقه، پخت و خوراك مطلوب و عطر و طعم مطبوع دارای بازارپسندی خوبی هستند و شناخت این ارقام و پی بردن به خصوصیات بارز آنها می‎تواند كمك مؤثری در تولید ارقام اصلاح شده بنماید. این تحقیق در راستای اهداف زیر به اجرا درآمد:

– كاهش تلفات آب در آبیاری برنج

– افزایش راندمان كاربرد آب

– بررسی واكنش ارقام به كم آبیاری

– بهبود مدیریت آبیاری صفات فیزیولوژیكی با توجه به اعمال تیمارها

امید است نتایج حاصل بتواند در پیشبرد برنامه‎های زراعی و آبیاری مورد استفاده قرار گیرد.